Köşkün yapımına ilişkin tek bilgi Wood adlı mimar tarafından yapıldığıdır.Bunun dışında en önemli kayıt; 1863 yılında köşkte DemostheneBaltazzi Bey’i ziyaret eden ve evdedört gece konaklayan Sultan Abdülaziz’in gelişi ev için bir erken tarih eşiğidir. Sultan Abdülaziz’in geçtiği kapı anısına saygı belirtisi olarak örülerek kapatılmıştır. Abdülaziz’in gelişi İzmir kentinde yapılan at yarışlarının da başlangıcı ve sürmesi için önemli bir dönüm noktasıdır.
Konağın ikinci sahibi 1890’larda kentin önde gelen tüccarlarından Ispartalıyan’dır. Köşkün bundan sonraki mülkiyeti Sevr antlaşmasının ardından baş gösteren paylaşma olayları içinde belirlenir. İtalya’nın Anadolu’yu işgal etme düşüne hizmet etmek için köşk, Osmanlı Bankası müdürü Suciani’ye verilen talimatla satın alınmaya çalışılmıştır. Bu girişimi engellemek üzere yerli Rumlar’danAthenoyannis halktan para toplayarak köşkün 120 bin Osmanlı kaimesine Yunan Milli Bankası tarafından satın alınmasını sağlamışlar ve köşk Venizelos’a konut olarak verilmiştir. Venizelos ise sürmekte olan Küçük Asya Seferi sırasında ölen askerlerin çocukları için bir yetimhane dönüştürülmesi için İzmir Rum Toplumu’na çağrıda bulunmuştur. Yunanistan’ın Küçük Asya Seferi’nin bozgunla sonuçlanmasının ardından, 1922 yılının Eylülünde Amerikan Kızılhaçı tarafından yetimhanedeki çocuklar, ABD’ye gönderilmişlerdir.
1922’den sonra terkedilmiş emlak konumunda bulunan yapı, önce Cumhuriyet Halk Fırkası ardından Kültür Bakanlığına bırakılmış, bir yıl “Dilsiz ve Sağırlar Mektebi” olarak kullanılmıştır. 1925-26’da Gazi Mustafa Kemal Atatürk’ün isteğine uyularak köşk okula çevrilmiştir. Bir süre pansiyon olarak kullanılmasının ardından orta öğretime tahsis edilmiştir. 1930-31 döneminde Buca Orta Mektebi adı ile hizmet veren yapının 114 öğrencisi bulunuyordu. İzleyen ders yılında, 30’u kız olmak üzere 149 öğrencisinin bulunduğunu kayıtlardan öğrenmekteyiz. Buca Ortaokulu, o döneme göre kız-erkek karışık eğitim veren çağdaş bir kurum olarak hizmet vermiştir. Son biçimiyle güney avlu duvarı yıkılmış olan köşk Buca Lisesi’nin bir parçası konumundadır, yapı içinde derslikler yer almaktadır.
Baltazzi Köşkü Zemin Kat ve Üst Kat Planı
Baltazzi Köşkünden DEÜ. Edebiyat Fakültesi Eser Koleksiyonunda Sergilenen Eserler:
Edebiyat Fakültesi C Blok İç Bahçe- Filozoflar Bahçesinde- Aphrodite Heykeli
Aphrodite Heykeli / Marmara mermeri, H.C. Papasian, İzmir 19. yy. sonu,
İzmir’in 19. yüzyılda ünlü mermercilerinden H.C. Papasian’ıntarafından yapılmış olan Aphrodite heykeli Bugün Edebiyat Fakültesi C Blok Orta avlusunda yer almaktadır. Aphrodite, bir yunus figürü üstüne bindirilmiş figür sol eliyle düşen giysisini tutar. Yunus ise açık ağzıyla dalgaların üstünde betimlenmiştir. Sağ eliyle göğsüne dokunur biçimde betimlenen heykelin bakışları uzaklara yönlendirilmiştir. Bir Neoklasikreplika/reprodüksiyon olan heykelin Antik çağda özgün bir modele dayanmadığı, daha çok Avrupa Rönesans örneklerine öykündüğü anlaşılmaktadır.
Flüt Çalan Eros/ Fransız Demirdöküm, 19. yy. sonu,
Ana salon Sergi birimlerinden Buca salonunda bulunan “Flüt Çalan Eros” heykelinde, Oval bir kaide üstünde oturan ve flüt çalan Eros, çocukluk ve ergenlik arasında bir yaşta betimlenmiştir. Eser, İlkçağ heykeltıraşlığından çok Barok ve ardından gelen sanat dönemlerinin etkisini taşır. Daha çok barok bir avlu süsü karakterindedir.
Oturan Hermes / Fransız Üretimi Demirdöküm, 19. yy. sonu,
OrjinaldeKöşkün güney kesiminde, kapı ekseninde bir çiçek tarhı içinde duran demirdökümden imal edilmiş Oturan Hermes heykeli, DemostheneBaltazzi’nin arkeoloji tutkusuna en güzel örnektir. Heykelin Özgün örneği 19. yüzyılda Herculaneum’da Villa deiPapyrii/Papirüsler Villası’nda bulunmuştur. Bugün Napoli Müzesi’nde bulunan heykel, ayaklarında kanatlı sandalları ile haberci tanrı Hermes’i betimler. Elinde para kesesi tutan haberci tanrı, bir kaya üstünde dinlenmektedir. İÖ. 4. yüzyıla tarihlenen bu heykel tipi dönemin sanatsal verilerini birebir yansıtan güzel bir kopyadır. Her iki heykel de demirden döküm yoluyla elde edildikten sonra tunç görünümü veren boya ile kaplanmış ya da boyanmıştır.
Üç Eroslu Fıskiye Altı /Demirdöküm, 19. yy. sonu,
Üçlü Eros figürlerinin taşıdığı demirdöküm fıskiye altı Baltazzi Köşkü’nde bulunan bir havuza ilişkin olmalıdır. Üst kesiminde bulunması gereken kase biçimli parçası yitirilmiştir.
DEÜ. Edebiyat Fakültesi Eski Eser Koleksiyonu Buca Salonu Genel Görünüm